بررسی تطبیقی- تاریخی حسن صباح و حسن صباح بارتول در رمان الموت

کتابالموت بارتول، یکی از شاهکارهای ادبیات کشور اسلوونی و اروپا، بیش از هفتدهه است که در معرض تفاسیر گوناگونی قرار گرفته است. از نظر منتقدان صاحب نظر،ساده‌ترین، یا به ادعای این مقاله، ساده‌لوحانه‌ترین تفسیرآن، تاریخی قلمداد کردنآن است. در این مقاله، مهمترین دیدگاه‌ها دربارة این کتاب، با بهره‌گیریاز نقدهای دو تاریخ‌نگار ادبی که با شیوة بررسی محتوایی و انتقادی رخدادهای تاریخیاست، با شواهد معتبر، واقعیت تاریخی آن به خواننده معرفی می‌شود. این مقاله، درمقابل انگاره‌های منتسب به این کتاب مدعی است که بارتول ضمن داشتن آگاهی‌هایی ازتاریخ ایران و خاورمیانه، از یک برهه زمانی خاص، به جریان‌های مصیبت‌بار جامعة خودنظر داشته و با خلق حسن صباح دلخواهش، پیام تندی به ملت خود در برابر ظلم و نفوذدولت­های اشغالگر و استبدادی داده است. مقالة حاضر ضمن پذیرش داستان «الموت» بهعنوان یک اثر ادبی برجسته، عمق دردهای اجتماعی ناشی از رویکرد ملی­گرایانه نویسندهرا دلیل جاودانگی این داستان بارتول می­داند.